De Franse onderwijzer Célestin Freinet (1896-1966) introduceerde de drukpers als centraal middel in de pedagogiek en de didactiek. Het communicatiemiddel bij uitstek waarmee de leerlingen met anderen contact legden, vastlegden en uitlegden wat ze leerden. Ongemotiveerde kinderen werden leergierig en actief. Hun cognitieve, affectieve en emotionele ontwikkeling kreeg een kader waarbinnen het aanbod van school een logische plek kreeg. De drukpers werd de motor voor betekenisvol onderwijs.

Dat Freinet in de Tweede Wereldoorlog als gevaar van links in een gevangenkamp werd geïnterneerd doet niets af aan de kracht van zijn ideeën. Het maakt ze misschien wel veel sterker: hij was zijn tijd ver vooruit en werd navenant behandeld. Hij inspireerde niettemin talloze scholen, ook in Nederland, om zijn methodiek te volgen. En met succes. De leerstof ging opeens functioneren in een sociale context. Het werd ineens duidelijk waarom het nodig was duidelijk uit te leggen wat je deed op school: de anderen – ver weg – moesten je immers begrijpen, via de drukpers.

Hetzelfde ligt nu op onze deurmat met de sociale media. Net zoals de drukpers destijds het middel bij uitstek was om de complete ontwikkeling van het kind te stimuleren, zijn de sociale media nu hét middel om hetzelfde te doen. Niet meer en niet minder. De ELO – de elektronische leeromgeving die het antwoord vormt op de digitalisering van het onderwijs – bestrijkt slechts een zeer klein deel van dit spectrum van de ontwikkeling als zij de leerstof toegankelijk en verwerkbaar maakt.

Juist de sociale media lenen zich uitstekend voor de ontwikkeling over het gehele spectrum (cognitief, affectief en sociaal), met deelname van alle deelnemers aan het onderwijs: leerlingen, ouders, leerkrachten – zowel bij het stimuleren van de onderlinge betrokkenheid binnen deze groepen, als bij de betrokkenheid tussen deze groepen deelnemers. Het wordt tijd dat educatieve uitgevers en hun toeleveranciers – nu het leerboek verdrongen lijkt te gaan worden door de ELO – hun rol in dit krachtenveld nemen.

Een prachtige uitdaging, waarbij vele nieuwe en krachtige mogelijkheden zich presenteren. En daarbij hoeft het leerboek niet eens te verdwijnen: het kan aanvullend een gids worden voor al die nieuwe mogelijkheden die zich aandienen…