Sinds 2010 voert ProDemos elke twee jaar de Monitor Burgerparticipatie uit: een onderzoek naar de inspanningen van gemeenten om inwoners bij beleid en besluitvorming te betrekken. In juni verscheen de Monitor Burgerparticipatie 2016, een inventarisatie van gemeentelijk beleid en activiteiten op het gebied van burgerparticipatie.
Lees hier een samenvatting en een aansporing.
Zelf invullen
ProDemos maakt voor het onderzoek gebruik van een digitale enquête. Deze betreft vooral de activiteiten van gemeenten en niet het effect van die activiteiten. Van de 390 gemeenten in Nederland hebben 116 gemeenten de enquête volledig ingevuld. ProDemos stelt dat de deelnemende gemeenten een goede afspiegeling vormen van alle Nederlandse gemeenten.
De stand van zaken
Volgens het onderzoek blijven gemeenten investeren in de formele mogelijkheden om burgerparticipatie te regelen, maar maken inwoners hiervan weinig gebruik. Denk daarbij aan het burgerinitiatief of het referendum.
De geraadpleegde gemeenten zetten vooral methodes in waarbij alle inwoners mee kunnen doen, zoals informatiebijeenkomsten, inspraakavonden en schriftelijke of digitale enquêtes. Zij stellen dat de hoogste mate van invloed die inwoners krijgen vooral bestaat in raadplegen en adviseren.
Om inwoners op de hoogte te brengen van de mogelijkheden, informeren de geraadpleegde gemeenten de inwoners voornamelijk met informatie op de gemeentesite en in de huis-aan-huisbladen.
Strategisch
Een strategische conclusie ontbreekt in het rapport van ProDemos. Met de gesignaleerde trends kunnen gemeenten overwegen om aanvullende stappen te zetten naar bredere burgerparticipatie. Wellicht worden zij hiermee zelfs uitgedaagd daarnaast ook de stap naar overheidsparticipatie te zetten.
Het onderzoek stelt namelijk ook vast dat in ruim 85% van de geraadpleegde gemeenten inwoners met ideeën en initiatieven naar de gemeente komen voor ondersteuning. De gemeente biedt dan meestal ondersteuning in de vorm van deskundig advies en met subsidies.
Cultuuromslag
Overheidsparticipatie vraagt voor veel gemeenten een cultuuromslag. Maar dat staat niet in het rapport van ProDemos. Het boekje "Beleid met sociale media: sturen met sociaal kapitaal op maatschappelijke energie" (During, Willemse, 2013) omschrijft het zo:
"Een burgerinitiatief laten bestaan als een burgerinitiatief betekent voor een dienende overheid dat zij afstapt van het verdienstenmodel waarmee haar ambtenaren zich kunnen profileren met projecten waaraan zij nadrukkelijk bijdragen, en dat zij overgaat naar een model waarin burgerinitiatieven de plek krijgen die ze verdienen, waarin ambtenaren worden afgerekend op de burgerinitiatieven die zij – op de achtergrond – hebben ondersteund."
Over ProDemos
ProDemos wordt betaald door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Daarnaast ontvangt ProDemos voor afzonderlijke projecten subsidie van derden. Eigen inkomsten verwerven zij door diensten aan te bieden aan gemeenten, provincies en andere opdrachtgevers.
Kijk voor het volledige rapport hier.