Over Wij zijn Bellingcat, van Elliot Higgins

Het boek gaat over het online onderzoeksplatform Bellingcat en hun digitale speurwerk naar de Arabische Lente, de Syrische Burgeroorlog, het MH17-onderzoek, extreemrechts geweld in de Verenigde Staten, executies van Islamitische Staat, geweldsmisdrijven in Libië, de moord op Sergej Skripal…

In deze - slechte - vertaling gaat het veelal over details. Dat is enerzijds natuurlijk goed. Want hoe anders kun je de geloofwaardigheid van het onderzoek aantonen? Maar dat maakt het boek jammer genoeg ook lastig leesbaar. En, de onderzoeksresultaten zijn vaak zo bizar, dat je je telkens afvraagt: Hoe is dit mogelijk?

Volledig beeld

Toch is dit boek de aandacht waard. Want die resultaten liegen er niet om. De onderzoeksmethode: telkens met satellietbeelden, foto’s, apps en video’s de geolocaties vaststellen van - bijvoorbeeld - de Buk-installatie in Oekraïne die de MH17 neerhaalde. En daarmee een volledig beeld scheppen van wat er precies is gebeurd.

Of zoals Higgins het zelf verwoordt: "Wat wij doen is echter veel meer meer dan alleen maar OSINT (Open Source Intelligence). Wij strijden tegen de krachten die de samenleving volstoppen met onwaarheden. We staan op bewijs. En we laten gewone burgers zien hoe ze wangedrag aan de kaak kunnen stellen en machthebbers verantwoordelijk kunnen houden."

Waarheid geen groepsloyaliteit

Want, gaat hij verder: “Toestaan dat waarheid een zaak wordt van groepsloyaliteit is een ramp gebleken. Tegenwoordig moeten beweringen voor iedereen controleerbaar worden onderbouwd. Dat is de Bellingcat-methode: ga links na en trek zelf je conclusies.”

Dat dit niet alleen nuttig maar ook noodzakelijk is, laat Higgins bijvoorbeeld zien in het onderzoek van Bellingcat naar wat er meteen na het neerhalen van de MH17 gebeurde. “Minder dan een uur na het neerkomen van de MH17 ging het Internet Research Agency, een beruchte trollenfrabriek in Sint-Petersburg, waar kantoorklerken betaald worden om grote hoeveelheden desinformatie online te zetten, aan het werk. Op de eerste drie dagen plaatsten ze op hun twitteraccount 111.486 tweets. […] De meeste tweets waren in het Russisch."

Het neergestorte toestel zou een Oekraïens militair vliegtuig zijn en daarom een gewettigd doelwit. Daarna ging het erover dat het Oekraïeners waren die het passagierstoestel hadden neergeschoten om haat aan te wakkeren tegen door Rusland gesteunde separatisten...

De reis van het Buk-systeem

Conclusies van Bellingcat aan de hand van foto’s, stills uit video’s, materiaal uit dashcamvideo’s en vele socialemediaberichten: Het Buk-raketsysteem was door Rusland naar Oekraïne vervoerd. Na het neerhalen van het lijntoestel werd het weer naar Rusland vervoerd.

Uiteindelijk moet het rapport van Bellingcat over de MH17 een doorslaggevende rol spelen in het onderzoek en in de beschuldiging van het Kremlin. En dat is nog maar een van de voorbeelden van het resultaat van hun aanpak.

Lees ook mijn blog over Het nieuwe liegen.